Dementie en Alzheimer: wat is nu eigenlijk het verschil? Dementie is geen ziekte op zich. Het is een verzamelnaam voor verschillende ziekten die de gezondheid van de hersenen beïnvloeden. Alzheimer is de meeste voorkomende oorzaak van dementie. Verdere uitleg lees je in dit artikel.

Wat is Dementie?

Dementie is een verzamelnaam voor verschillende ziekten die de gezondheid van de hersenen beïnvloeden. Dementie is dus geen ziekte op zich. Deze ziekten veroorzaken problemen met geheugen, denken, probleemoplossend vermogen, taal en perceptie. Dementie komt in verschillende vormen, met verschillende symptomen en daarbij uit de ziekte zich bij elke persoon op een andere manier.

Cijfers over dementie

Meer dan 270.000 mensen in Nederland lijdt aan dementie. Ieder uur krijgen vijf mensen in Nederland dementie. Erkenning duurt echter lang. Gemiddeld duurt het 14 maanden voordat de diagnose wordt gesteld. Bij jonge mensen duurt dit gemiddeld meer dan vier jaar. Het aantal mensen met dementie zal als gevolg van de vergrijzing in de toekomst explosief stijgen naar meer dan een half miljoen in 2040. Tot 2050 zal het aantal mensen met dementie verder oplopen naar ruim 620.000.

De meest voorkomende en bekende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Andere veel voorkomende vormen zijn vasculaire dementie en Lewy Body dementie. Er is een relatie tussen dementie en Alzheimer, en toch zijn er ook grote verschillen.

De diagnose ‘dementie’

Als mensen de diagnose dementie krijgen, moeten zij er ook bij horen welke vorm van dementie zij hebben. Dit gebeurt niet altijd, soms is het zelfs zo dat de term ‘dementie’ wordt gebruikt om de symptomen te omschrijven waar iemand hinder van ondervindt, zoals het verliezen van of moeilijkheden met taalbeheersing of concentratie.

Dementie wordt veroorzaakt door ziektes die schade aan het brein veroorzaken, doordat er een verlies van zenuwcellen optreedt. De ziekte van Alzheimer is hier een vorm van.

Wat is de ziekte van Alzheimer?

Alzheimer is de meeste voorkomende oorzaak van dementie. Het is een fysieke afwijking die het brein en de hersenen aantast.  Dit komt doordat bepaalde eiwitten, zogenaamde beta-amyloïd eiwitten, zich ophopen in de zenuwcellen en zogenaamde plaques vormen. Ook kunnen bepaalde vezels zich in de cellen ophopen tot zogenaamde neurofibrillaire tangles. Deze ophopingen van eiwitten en vezels maken de cellen kapot en verstoren de onderlinge communicatie. Ook is er een tekort aan belangrijke stoffen in de hersenen. Dit veroorzaakt dat ‘berichten’ niet rondgestuurd worden zoals zou moeten.

Verlies van het geheugen
Alzheimer begint met een geleidelijk verlies van geheugen. De persoon heeft moeite met het zich herinneren van recente gebeurtenissen of het opslaan van nieuwe informatie. Ook kan iemand problemen hebben met het vinden van de juiste woorden, het oplossen van problemen en beslissingen maken. De problemen worden steeds erger, en de persoon zal steeds meer zorg nodig hebben.

Welke vormen van dementie zijn er?

Naast Alzheimer zijn er nog meer vormen van dementie. Andere vormen van dementie die vaak voorkomen zijn:

• Vasculaire dementie – waarbij een gebrek aan zuurstof ervoor zorgt dat zenuwcellen afsterven. Dit kan komen door een (een serie) beroerte(s), een andere ziekte die de haarvaten in het brein aantasten.
• Lewy body dementie – bij iemand met Lewy body dementie bevinden zich zogenaamde Lewy bodies in de zenuwcellen van de hersenen. Dit zijn speciale eiwitafzettingen. Wanneer iemand dementieverschijnselen krijgt voor of binnen één jaar nadat hij parkinson kreeg, dan heet het Lewy body dementie. Krijgt iemand pas later in het verloop van de ziekte van Parkinson symptomen van dementie? Dan spreekt men van parkinson dementie.
• Frontotemporale dementie (FTD) – deze vorm komt vaak voor op jongere leeftijd. Veranderingen in het gedrag vallen meestal als eerste op. Ook taal en spraak kunnen aangetast zijn. Deze vorm van dementie ontstaat doordat hersencellen in de frontaalkwab (gedragsgebied) en de temporaalkwab (taalgebied) afsterven.

Daarnaast zijn er nog andere vormen van dementie. Een overzicht vindt u bij Alzheimer Nederland.

Kun je ook meerdere vormen van dementie hebben?

Ja, er zijn ook mensen die lijden aan meerdere vormen van dementie tegelijk. De symptomen die iemand ervaart, zijn afhankelijk van de beschadigde onderdelen van de hersenen en de ziekte die de dementie veroorzaakt. Dementie is wel altijd progressief en wordt erger naarmate de tijd verstrijkt. Er zijn nog geen medicijnen of behandelingen bekend.

Leven met dementie

Leren leven met dementie, dat is niet gemakkelijk. Voor uzelf, maar ook voor naasten. Als het thuis niet meer gaat, doordat de geheugenproblemen zodanig groot worden dat onveilige situaties ontstaan, is het soms beter om te verhuizen naar een plek met 24-uurszorg.